Het ontstaan van het doulaschap

In veel culturen is het al eeuwenoud een traditie dat een barende vrouw wordt omringt door de andere vrouwen uit de gemeenschap. Vrouwen bevielen in het oude Griekenland met ondersteuning van andere vrouwen. De term doula vindt haar oorsprong in deze traditie. Hierbij hielp de hoofddienares haar meesteres bij haar baring.

De hedendaagse rol van de doula kwam echter voor het eerst naar voren uit de natuurlijke geboortebeweging in de Verenigde Staten in de jaren zestig, toen vrouwen begonnen te verlangen naar niet-medicamenteuze, weinig ingrijpende geboortes. Vrienden, kennissen en familie gaven steeds meer formele en praktische kennis over de bevalling, wat de zwangeren ondersteuning bood.

Waar werd de term doula voor het eerst gebruikt?

De term doula werd voor het eerst gebruikt in een antropologische studie uit 1969, uitgevoerd door Dana Raphael. Zij suggereerde dat het op veel plaatsen normaal was dat een vrouw uit hetzelfde dorp of gemeenschap deel uitmaakte van de bevalling. In menselijke samenlevingen was dit traditioneel een rol die werd vervuld door een familielid of vriend wiens aanwezigheid bijdroeg aan succesvolle langdurige borstvoeding. Raphael ontleende de term aan het moderne Grieks, zoals haar verteld door een oudere Griekse vrouw, Eleni Rassias. Raphael beschreef het ook als afkomstig uit de tijd van Aristoteles, een oud Grieks woord dat vrouwelijke slaaf of dienende vrouw betekent.

Ontwikkeling rondom geboorte van een baby

In de laatste eeuwen hebben veel ontwikkelingen plaatsgevonden en door de ontwikkelingen in de medische wereld is de geboorte van een kindje steeds meer uit de sociale context gehaald. Op veel plaatsen in de wereld is deze sociale context er nog steeds, maar er zijn ook veel plaatsen in de wereld waar de geboorte uit deze belangrijke sociale context is gehaald.

Er zijn veel culturen waarbij de vrouwen van een gemeenschap of een dorp de barende moeder omringen. De mannelijke partners hebben hierin vaak een rituele rol, zij trekken zich terug en omringen zich met andere mannen of familie of zij trekken zich alleen terug, om vervolgens de steun van de Goden in te roepen door om een gunstig verloop van de bevalling te vragen.

Context van de geboorte van een kindje

Gaandeweg de verschillende eeuwen en evoluties kreeg de geboorte van een kindje een andere context. De geboorte van een kindje ging gepaard met het in je eentje moeten bevallen in een vreemd ziekenhuis, omgeven door vreemde mensen en soms in barre omstandigheden. We zijn de laatste helft van de vorige eeuw op zoek gegaan om van die medische context weer terug te gaan naar een menselijk gebeurtenis. Zo werd de partner van de barende moeder in de jaren ’70 steeds meer in de verloskamer toegelaten.

Op de dag van vandaag kunnen we ons nog moeilijk voorstellen dat er geen vader of partner aanwezig is bij de geboorte.

Het fenomeen doula

Rond het jaar 2000 kwam opnieuw het fenomeen doula op in landen als: Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Dit was een uitkomst voor het in die landen gehanteerde verloskundig systeem, waarbij een vrouw na haar bevalling in het ziekenhuis naar huis ging zonder verdere begeleiding.

De geboortezorg hier in Nederland anders ingericht, maar toch werd ook hier duidelijk dat er een verandering gaande was in de wensen en behoeften van de zwangeren. Er is steeds meer informatie en kennis beschikbaar en dat kan lastig zijn, want wat is nu ‘het beste’ voor moeder en kind? De vragen die deze nieuwe onzekerheid met zich meebrengt verlangen vaak tijd en aandacht die reguliere zorgverleners doorgaans niet beschikbaar hebben.

De vraag die ontstond was: hoe kan worden voorzien in de emotionele behoefte van de zwangere?
De doula lijkt hierop het antwoord te zijn.

Liefs, Tessa